وب3 چیست؟ به زبان ساده
دنیای تکنولوژی به دنبال پیشرفت است و همیشه امکانات جدیدی را برای راحتی افراد به دنیا عرضه می‌کند. متمرکز بودن به میلیاردها نفر در شبکه جهانی وب کمک کرده و زیرساخت‌های پایدار و مستحکمی را برای میلیاردها نفر در شبکه جهانی آن‌ها ایجاد کرده است. به‌طورکلی، اگر چیزی متمرکز باشد، امکان نظارت افراد یا نهادها را بر موضوع خاصی ایجاد می‌کند. یعنی یک سری افراد یا نهادها بر روی آن نظارت دارند. مثلاً بانک‌ها نهادهای متمرکزی محسوب می‌شوند و می‌توانند روی جریان سرمایه و پول تاثیرگذار باشند.
شبکه جهانی وب هم نوعی پلتفرم متمرکز است، اما تکنولوژی جدیدی به این عرضه راه پیدا کرده که از تمرکززدایی استقبال می‌کند و در حال ساخت، بهره‌برداری و مالکیت کاربرانش است. این تکنولوژی Web3 نام دارد و قدرت را از دست شرکت‌ها گرفته و در دست افراد قرار می‌دهد. در ادامه این مقاله در مورد وب 3 و ویژگی‌های آن با شما صحبت می‌کنیم
وب 3 چیست؟
اولین بار نام وب 3 یا اینترنت نسل سوم را گاوین وود (Gawin Wood) که از بنیان‌گذاران اتریوم و پولکادات محسوب می‌شود به کار برد. وب 3 (Web3) سومین نسل از پیشرفت و توسعه تکنولوژی وب است. اینترنت نسل سوم یا Web3 ایده جدیدی است که اینترنت را در سطح جهانی گسترش می‌دهد. این نوع وب یا اینترنت بر روی تکنولوژی بلاکچین بنا شده و غیرمتمرکز است. تمام پرداخت‌ها هم در این نسخه وب با ارزهای دیجیتال انجام می‌گیرد.
وب که به‌عنوان وب جهانی هم شناخته می‌شود، پایه اصلی استفاده از اینترنت، ارائه خدمات وب‌سایت و نرم‌افزار است. هدف از ایجاد وب 3 هم این است که اینترنت عمومی شود و در دسترس همه مردم جهان قرار بگیرد. البته هیچ نهاد یا مرکزی هم نباید بر این اینترنت همگانی کنترل و نظارت داشته باشد.
یکی دیگر از اهداف اینترنت وب 3 این است که بتواند با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر هوش مصنوعی، مقصود افراد را بهتر درک کند. مثلاً وقتی چیزی را سرچ می‌کنیم وب 3 بهتر منظور ما را می‌فهمد و بهتر می‌تواند به ما کمک کند تا به هدفمان برسیم.
وب 3 هنوز تکمیل نشده و هیچ‌کس نمی‌داند که این نسل از اینترنت چه شکلی خواهد بود. به همین دلیل هنوز یک تعریف متعارف و پذیرفته‌شده جهانی از این تکنولوژی وجود ندارد. بااین‌حال، آنچه واضح است این است که وب 3 تأکید زیادی بر غیرمتمرکز بودن خواهد داشت و از فناوری‌های مبتنی بر بلاک چین استفاده زیادی خواهد کرد. وب 3 همچنین از یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی (AI) برای کمک به عملکرد بهتر برنامه‌های کاربردی هوشمندتر و سازگارتر استفاده خواهد کرد.
یکی دیگر از جنبه‌های وب 3 مفهوم وب معنایی است. ازجمله کسانی که از تکنولوژی معنایی در وب حمایت کرده‌اند، خالق وب، تیم برنرز لی (Tim Berners-Lee) است.
بیش از 10 سال طول کشید تا وب اصلی به وب 1 و سپس به وب 2 منتقل شود. بنابراین انتظار می‌رود که تکمیل و آماده‌سازی وب 3 به همان اندازه یا شاید هم بیشتر طول بکشد. وب 1 ارائه‌دهندگان ثابتی داشت که مردم از طریق آن‌ها وب‌سایت‌ها را می‌خوانند، اما به‌ندرت با آن‌ها تعامل داشتند.
وب 2 یک وب تعاملی و اجتماعی است که امکان همکاری بین کاربران را فراهم می‌کند. اما وب 3 می‌تواند در عملکرد هر دو یعنی چگونگی ساخت وب‌سایت و برقراری ارتباط مردم با آن‌ها تغییر ایجاد کند.
اینترنت غیرمتمرکز چطور کار می‌کند؟
در تکنولوژی‌های وب 1 و وب 2 زبان برنامه‌نویسی HTML برای قالب‌بندی صفحات وب استفاده می‌شود. HTML در وب 3 همچنان یک لایه اساسی خواهد بود، اما نحوه اتصال آن به منابع داده و محل ذخیره منابع داده می‌تواند تا حدودی با نسل‌های قبلی وب متفاوت باشد.
بسیاری از وب‌سایت‌ها و تقریباً همه برنامه‌های کاربردی در عصر وب 2 برای ارائه داده‌ها و کمک به فعال کردن عملکرد به‌نوعی از پایگاه داده متمرکز متکی هستند. با وب 3 به‌جای پایگاه داده متمرکز، برنامه‌ها و خدمات از یک بلاک چین غیرمتمرکز استفاده می‌کنند. با بلاک چین دیگر هیچ نظارتی بر روی وب نخواهد بود و خود مردم هستند که آن را کنترل می‌کنند.
در این حالت وب 3 تحت نظارت یک سازمان مستقل غیرمتمرکز (DAO) قرار می‌گیرد. فناوری‌ها و هر چیزی که درون وب 3 است به‌جای اینکه تحت نظارت یک نهاد مرکزی باشند، با یک DAO به‌طور کاملاً مستقل اداره می‌شوند.
وب 3 قرار است با ارزهای دیجیتال بیشتر از ارزهای فیات مانند دلار کار کند. امور مالی و توانایی پرداخت برای کالاها و خدمات با روش پرداخت غیرمتمرکز در سراسر وب 3.0 با استفاده از ارزهای رمزنگاری‌شده که همگی بر پایه فناوری بلاک چین ساخته و فعال شده‌اند کار می‌کنند.
تفاوت Web3 با Web1 و Web2
وب 1 و وب 2 هر دو با پروتکل اینترنت نسخه 4 (IPv4) ساخته شده‌اند، درحالی‌که وب 3 از پروتکل اینترنت نسخه 6 (IPv6) استفاده می‌کند.
شاید با این مثال بهتر بتوانید متوجه طرز کار وب 3 شوید. امروزه فیس‌بوک با جمع‌آوری داده‌های کاربران و انجام تبلیغات هدفمند درآمد کسب می‌کند. نسخه وب 3 فیس‌بوک می‌تواند به کاربران این امکان را بدهد که از داده‌های خود کسب درآمد کنند. آن‌ها همچنین می‌توانند با ارسال محتوای جذاب برای کاربران دیگر ارز دیجیتال دریافت کنند.
وب 3 اسپاتیفای می‌تواند به طرفداران اجازه دهد تا سهام هنرمندان جدید را خریداری کنند و در ازای دریافت درصدی از حق امتیاز پخش، درواقع حامی آن‌ها شوند.
شبکه‌های اجتماعی در وب 1 و وب 2 مانند فیس‌بوک و توییتر اساساً خودخواه هستند. آن‌ها می‌توانند به‌طور یک‌طرفه با تصمیم خود نام‌های کاربری را ضبط کنند، حساب‌ها را مسدود کنند یا قوانین خود را تغییر دهند. یک شبکه اجتماعی مبتنی بر بلاک چین که بر روی وب 3 ایجاد می‌شود می‌تواند این تصمیم‌ها را به کاربران واگذار کند تا بتوانند در مورد نحوه مدیریت شبکه‌های اجتماعی رأی دهند.
وب 3 نسبت به وب 2 به مدل‌های کسب‌وکار تبلیغاتی کمتر وابسته است و در نتیجه افراد حریم خصوصی بیشتری خواهند داشت و تبلیغات هدفمند کمتری را خواهند دید. در واقع شرکت‌های بزرگ اطلاعات کاربران را برای تبلیغات و فروش جمع‌آوری نمی‌کنند.
چگونه از وب 3 استفاده کنیم؟
برای استفاده از تکنولوژی Web3 باید روش استفاده از آن را بدانید. شما تقریباً از طریق هر کامپیوتر، گوشی یا تبلتی می‌توانید به وب 3 دسترسی داشته باشید. اگر ارز دیجیتال خریدوفروش می‌کنید یا کیف پول ارز دیجیتال دارید، شما احتمالاً در حال استفاده از وب 3 هستید. اگر آنلاین بازی می‌کنید یا به برخی از خدمات پخش آنلاین دسترسی دارید شاید در حال استفاده از وب 3 باشید. شاید تابه‌حال حتی بدون اطلاع از یک برنامه وب 3 استفاده کرده باشید. شما می‌توانید برنامه‌های وب 3 را از اپ استورها دانلود کنید و یا با واردکردن آدرس یک وب‌سایت وب 3 از آن‌ها دیدن کنید.
محدودیت‌های وب 3
علی‌رغم مزایای بی‌شماری که Web3 دارد، هنوز هم محدودیت‌های زیادی هست که این اکوسیستم باید برای شکوفایی آن‌ها را برطرف کند.
- دسترسی: ویژگی‌های مهم وب 3 مانند ورود به سیستم اتریوم در حال حاضر برای همه بدون هیچ هزینه‌ای در دسترس است، اما هزینه نسبی تراکنش‌ها هنوز برای بسیاری از افراد بالا است. به دلیل کارمزدهای بالای تراکنش احتمال کمتری وجود دارد که از وب 3 در کشورهایی که ثروتمند نیستند و درحال‌توسعه هستند استفاده شود. در اتریوم، این چالش‌ها از طریق ارتقاء شبکه و راه‌حل‌های مقیاس بندی لایه 2 حل می‌شوند. فناوری لایه 2 در وب 3 هم آماده است، اما باید به سطوح بالاتر برسد تا وب 3 برای همه در دسترس قرار بگیرد.
- تجربه‌ی کاربر: در حال حاضر ورود به وب 3 خیلی راحت نیست و موانع فنی زیادی را جلوی پای کاربرد قرار می‌دهد. ارائه‌دهندگان کیف پول مخصوصاً برای حل این مشکل در تلاش هستند، اما قبل از اینکه Web3 به‌طور گسترده به کار گرفته شود باید بسیاری از مشکلات فنی را حل کرده باشد.
- آموزش: زمانی که وب 1 در اواخر دهه 1990 محبوبیت پیدا کرد، آموزش‌های زیادی از این نسخه وب در دسترس کاربران قرار داشت. ناگفته نماند که استفاده از وب 1 و وب 2 راحت بود. البته وب 3 سخت نیست، اما متفاوت است. به همین دلیل چون همه افراد به وب 1 و وب 2 عادت کرده‌اند شاید یادگیری وب 3 برای آن‌ها کمی سخت باشد و نیاز به آموزش داشته باشد.
کلام آخر
وب 3 نسخه‌ای جدید از وب 1 و وب 2 است و ویژگی‌های آن‌ها را بهبود می‌بخشد. این تکنولوژی جدید هم یک تکنولوژی بر پایه بلاک چین است که هدف آن عدم نظارت متمرکز است. وب 1 و وب 2 متمرکز هستند، اما وب 3 غیرمتمرکز است و هیچ نهاد یا مرکزی روی آن کنترل ندارد.
